Bu yazımızda Kondansatör Nedir?, Kapasitör Nedir? sorularına cevap vereceğiz. Kondansatör ve diğer elektronik devre elemanları hakkında ön bilgi olması amacıyla Temel Elektronik Devre Elemanları Nelerdir? adlı yazımızı okumanızı öneririz. Keyifli okumalar.
Kondansatör Nedir?
Kondansatör, elektrik yüklerini kısa süreliğine depo edebilen elektronik devre elemanı olarak tanımlanabilir. Basitçe tanımlayacak olursak; aralarında bir yalıtkan bulunan iki iletken plakadan oluşan ve elektrik enerjisini bir elektrik alanı şeklinde depolayabilen temel elektronik devre elemanına “kondansatör/kapasitör” denir. Kondansatör Nedir? sorusuna cevap vermiş olduk.
Kapasite, kondansatörlerin elektrik enerjisi depo edilme özelliği olarak tanımlanabilir. ”C” harfi ile temsil edilir. Ve birimi “Farad (F)” ‘dır.
Devrenin ilk çalışma anında kondansatör kaynak gerilimi ile şarj olmaya başlamaktadır. Şarj işlemi bitene kadar kondansatör üzerinden gittikçe azalan ve geçici olan Ic olarak adlandırdığımız akım akar. Ic akımı kondansatör kaynak gerilimine şarj olduğunda durur.
Kondansatör Yapısı
Kondansatörler, aralarında bir yalıtkan bulunan iki iletken plakadan oluşur. Bu yalıtkanlara “dielektrik” yani “elektriği geçirmeyen” denir. Kondansatör üretiminde kullanılan yalıtkanlara;
- Kağıt,
- Mika,
- Hava,
- Seramik,
- Tantal,
- Elektrolitik,
- Strafor,
- Yağ gibi çeşitli örnekler verilebilir.
Kutuplu kondansatörler (devreye bağlanırken yönüne dikkat edilmesi gerekir) DC ile çalışan devrelerde kullanılmaktadırlar. Kutupsuz (polaritesiz) kondansatörler (devreye bağlanırken yönüne dikkat edilmesi gerekmez) ise hem DC hem de AC ile çalışan devrelerde kullanılabilmektedirler.
İletken levhalar ve yalıtkanların üst üste katmanlar şeklinde dizilmesi ile “yüksek değerli kondansatörler“ üretilirler. Ayrıca üretilen kondansatörün kapasite değeri levhalar arası boşluğun azalmasıyla artmaktadır.
Kutuplarına Göre Kondansatör Çeşitleri Nelerdir?
Kutuplu Kondansatör Nedir?
Kutuplu kondansatörler, devreye bağlanırken yönüne dikkat edilmesi gereken veya kutuplu kondansatör olarak üretilen kondansatörlerdir. Kutuplu denmesinin sebebi “+” ve “-” uca sahip olmalarıdır. Bu kondansatör tipini devreye bağlarken yönüne dikkat edilmesi gerekir. Dikkat edilmediği takdirde kondansatörler yanar veya patlar.
Bu gruba;
- Alüminyum Elektrolitik,
- Tantal kondansatörler dahildir.
Bu kondansatörlerin kapasite değerleri birkaç pikoFarad’dan başlar Farad ve üzeri bandı arasında değişir.
Kutupsuz Kondansatör Nedir?
Kutupsuz kondansatörler, devreye bağlanırken yönüne dikkat edilmesi gerekmeyen veya kutuplanmamış kondansatör olarak üretilen kondansatörlerdir.
Bu gruba;
- Seramik,
- Mika kondansatörler dahildir.
Bunların değerleri birkaç pikoFarad’dan başlar ve mikroFarad bandı arasında değişmektedir.
Kondansatör Çeşitleri Nelerdir?
Sabit ve ayarlı olarak ikiye ayrılır.
1-Sabit Kondansatör Nedir?
Sabit Kondansatörler,
- Kâğıtlı,
- Plastik,
- Seramik,
- Mika,
- Elektrolitik,
- SMD olarak altıya ayrılır.
2 – Ayarlı Kondansatör Nedir?
Ayarlı Kondansatörler,
- Varyabl (Değişken),
- Trimer olarak ikiye ayrılır.
Kondansatör çeşitleri hakkında detaylı bilgi için Kondansatör Çeşitleri adlı yazımıza bakmanızı öneririz.
Kondansatörün Kullanım Alanları Nelerdir?
Kondansatör iç yapısı ve çalışma prensibine bağlı olarak değişen karakteristik özellikleri ile elektrik/elektronikte farklı amaçlar yerine getirmede kullanılır. Kondansatörün kullanım alanlarını şekillendiren bu karakteristik özellikler ve örnek kullanım alanları aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Kapasite değişimi,
- Elektrik enerjisi depolama,
- Devrede reaktif güç meydana gelmesi,
- Kapasitif reaktansın frekansa bağlı olarak değişmesi,
- Kondansatörün doğru akım ve alternatif akıma karşı davranışının farklı olması gibi çeşitli yerlerde kullanılırlar.
Kondansatör Formülleri Nelerdir?
Bir Kondansatör Üzerinden Geçen Akım ve Kondansatör Gerilimi
Kondansatör Üzerinden Geçen Akım Formülü
Eşitlikte ” i ” zamana göre değişen akımı , ” C ” kondansatörün kapasitesini, ” V ” kondansatör uçlarındaki gerilimi ve ” t ” zamanı gösterir.
Kondansatör Üzerindeki Gerilim Formülü
” Vc(0) ” kondansatör uçlarındaki başlangıç ( t = 0 anındaki ) gerilimini ifade etmektedir.
Kapasite Formülü
” C ” kondansatörün kapasitesini, ” Q ” elektrik yükünü ve ” V ” potansiyel farkı göstermek üzere kapasitenin matematiksel ifadesi yukarıdaki gibidir .
Kondansatör Bağlantı Şekilleri ve Formülleri Nelerdir?
Seri Bağlantı
Paralel Bağlantı
Karışık Bağlantı
Üstteki görseldeki gibi seri ve paralel kondansatör bağlantısının bir arada olmasına “karışık bağlantı” denir. Bu gibi bağlantılarda ilk olarak paralel bağlı olanların eş değeri hesaplanarak seri bağlanan kondansatörlerle toplanır.
Bu yazımızda Kondansatör Nedir? sorusuna cevap vermeye çalıştık. Eksik veya hatalı gördüğünüz kısımları lütfen yorumlar kısmında belirtiniz. Diğer yazılarımızda görüşmek dileğiyle.
