Bu yazımızda Op Amp Nedir? sorusuna cevap vereceğiz. Keyifli okumalar.
Op Amp Nedir? Op Amp Ne İşe Yarar?
- Op Amp=Operational Amplifier=Operasyonel/İşlemsel Yükselteç olarak adlandırılır.
- Op Amp, gerilim veya akım kazancı sağlayan, FET ve BJT devresi barındıran, genelde entegre devreler (IC) içine paketlenerek üretilmekte olan aktif devre elemanıdır. Bunlara ilaveten empedans dönüştürme veya güç kazancı gibi işlevlere de sahiptir.
- Op Amp devreler DC (Doğru Akım) akım ile beslenmektedir.
- Elektronik dünyasına 1968 yılında Fairchild şirketinin üretmesi ile girmiştir.
Op Amp Çalışma Prensibi ve Özellikleri
- Op Amp’lar standart olarak; iki girişe ve tek çıkışa sahiptir.
- Artı (+) giriş “evirmeyen giriş=terslemeyen/non-inverting giriş=” gibi adlar almaktadır. Eksi (-) giriş ” eviren giriş=tersleyen/inverting giriş” gibi adlar almaktadır.
- Eviren (-) girişe sinyal uygulanması durumunda, çıkışta girişe göre 180° faz farkına sahip sinyal elde edilir.
- Evirmeyen (+) girişe sinyal uygulanması durumunda, uygulanan sinyalle çıkışta elde edilen sinyal arasında faz farkı bulunmaz.
Op Amp İç Yapısı
Opamplar özelliklerinden dolayı elektronik devre tasarımının temel yapı taşları olarak nitelendirilirler.
Op Amp’ların pratikteki özellikleri ve ideal Op Amp durumundaki temel özellikleri farklılık gösterebilmektedir. Bunun nedeni pratikte kayıpların meydana gelmesidir. Yani ideal işlemsel yükselteçlerin çıkış direnç değerleri sıfır ve kazancı sonsuz olmalıdır. Fakat bu durum pratikte mümkün değildir.
- Örnek bir Op Amp (LM741) iç yapısı aşağıdaki görselde gözükmektedir. Op Amp’lar FET,BJT ve MOSFET gibi transistörlerin kullanılması ile üretilmektedirler.
Aşağıda ideal Op Amp ile gerçek bir Op Amp’ın (LM741) özellikleri karşılaştırması verilmiştir.
Op Amp Çeşitleri ve Kullanım Alanları
İşlemsel yükselteçler (Op Amp) elektroniğin farklı alanlarında çeşitli tip ve özelliklerde bulunmaktadırlar. Op Amp tipik kullanım alanları içerisinde dört işlem hesapları, integral, türev, logaritma, üs alma gibi analog bilgisayar işlemleri ve çeşitli osilatör ve faz kaydırma devreleri söylenebilir. Bu uygulamalardan farklı olarak,
- Dalga şekillendirici işlemler,
- Sinyal üreteç işlemleri,
- Filtre işlemleri,
- Test ve Ölçme İşlemleri,
- Regülasyon İşlemleri,
- Veri Transfer İşlemleri,
- Sinyal Analiz İşlemleri gibi uygulamalar örnek verilebilir.
Op Amp Devreleri ve Örnekleri
Op Amp devreleri aşağıda liste şeklinde verilmiş olup, örnek görseller aşağıda verilmiştir.
- Negatif Kazançlı Devre (Tersleyen Yükselteç),
- Pozitif Kazançlı Devre (Terslemeyen Yükselteç),
- Kazancı 1 Olan Yükselteç (Gerilim İzleyici),
- Op Amp Toplama Devresi,
- Op Amp Çıkarma Devresi,
- Op Amp İntegral Alıcı Devresi,
- Op Amp Türev Alıcı Devresi,
- Op Amp Logaritma Alıcı Devresi,
- Op Amp Üs Alma Devresi,
- Op Amp Çarpma Devresi,
- Op Amp’lı DC Milivoltmetre Devresi,
- Op Amp’lı Sabit Akım Kaynağı Devresi,
- Op Amp’lı Gösterge (Display) Sürücü Devresi
Sıkça Sorulan Sorular
Op Amp=Operational Amplifier=Operasyonel/İşlemsel Yükselteç olarak adlandırılır. Op Amp, gerilim veya akım kazancı sağlayan, FET ve BJT devresi barındıran, genelde entegre devreler (IC) içine paketlenerek üretilmekte olan aktif devre elemanıdır. Daha detaylı bilgi için yazımıza göz atabilirsiniz.
Eksik veya hatalı kısımları lütfen yorum kısmında belirtiniz. İstenilen herhangi bir Op Amp devresi için görsel ve açıklama eklenebilir.
