NPN Transistör Nedir?

NPN transistör, BJT transistör türlerinden bir tanesidir. Bu yazımızdan önce BJT Transistör Nedir? Yazımıza göz atmanızı öneririz.

NPN Transistör Nedir? NPN Transistör Ne İşe Yarar?

• Transistörler, yan yana iki PN diyotun birleştirilmesi ile oluşan devre elemanı olarak tanımlanabilir. Transistör çeşitleri, bu diyotların birleşme durumuna göre değişiklik gösterir (NPN ve PNP). Bu yazımızda NPN transistörden bahsedeceğiz.
• Transistör iki ekleme ve üç bölgeye sahip devre elemanıdır. Bu üç bölge; Emiter-Beyz-Kollektör olarak adlandırılır.
• NPN transistörler yapısına göre; Emiter-Negatif, Beyz-Pozitif, Kollektör-Negatif kristal yapısına sahip olan transistör türüdür.
• NPN transistörler elektronik devrelerde yükselteç veya anahtarlama elemanı olarak kullanılabilir. Bu konuyla ilgili Transistör Kullanım Alanları Nelerdir? yazımıza bakmanızı öneririz.
• NPN transistörler; 2 adet N tipi yarı iletken madde arasına 1 adet P tipi yarı iletken maddenin ilave edilmesiyle elde edilmektedir.

Aşağıda anlatılan durumla ilgili görsel mevcuttur.

NPN Transistör Sembolü ve Yapısı

• Diğer Transistörler gibi NPN transistörde esasen Yüzey Birleşmeli Transistör’dür.

Transistör bölgelerinin özellikleri:

• Emiter Bölgesi = Yayıcı = Akım taşıyıcıları bu bölgeden harekete başlar.
• Beyz Bölgesi = Taban = Bu bölge transistörün çalışmasını etkiler.
• Kollektör Bölgesi = Toplayıcı = Akımı taşıyıcıları bu bölgede toplanır.

Akım taşıyıcıları Baz bölgesine kolay geçebilesinler diye baz ince yapılmalıdır. Transistör yapısında baz kalınlığı bundan dolayı önemlidir.

NPN Transistörün Polarılması

NPN Transistörler için polarma gerilimi uygulanması aşağıdaki görselde gözükmektedir.

NPN transistörler için:

• Beyz ucuna şaseye göre artı (+) uygulanması durumunda iletimin olabilmesi için Kollektör’e artı (+) ve Emitör’e eksi (-) besleme verilmelidir.
• Bu yapılan işlem ile transistörümüzü aktif yükseltme devre elemanı olarak kullanabiliriz.

NPN Transistör Nasıl Çalışır?

Yukarıda anlatıldığı gibi polarma gerilimi uygulandığında NPN transistördeki bölgelerde gerçekleşen olaylar:

1. P Bölgesinde Gerçekleşen Olaylar

NPN transistörde Beyz bölgesinin P tipi kristal olduğundan bahsetmiştik. P tipi kristallerde bulunan oyuklar (pozitif elektrik yükleri) şu şekilde rol almaktadır:

• Veb besleme kaynağının pozitif kutubundaki itme ve negatif kutbundaki çekme kuvveti etkisiyle, Base ucundan Emiter ucuna doğru oyuk (pozitif elektrik yükü) hareketi başlar. Yani Emiter ucundan Base ucuna elektron hareketi başlamış olur.
• Vcb enerji kaynağının pozitif kutubundaki itme ve negatif kutbundaki çekme kuvveti etkisiyle, Kollektör ucunda azınlık halinde bulunan oyukların (pozitif elektrik yükü) Base ucuna doğru hareketi başlar. Yani bunun sonucunda çok küçük bir akım akmaya başlar. Bu akıma Base Kollektör diyodunun kaç akımı (ters yön akımı) denir.

2. N Bölgesinde Gerçekleşen Olaylar

Kollektör ve Emitör ucunu oluşturan N bölgesinde, çoğunluk taşıyıcılar, elektronlar şu şekilde etlenir:

• Emiter ve Kollektör bölgesinde bulunan elektronlar Vcb besleme kaynağının pozitif kutubundaki çekme kuvveti etkisinde Vcb kaynağına akar ve sonucunda IC=Kollektör Akımı doğar.
• Aynı zamanda Veb kaynağının negatif kutbundan kopan elektronlar da IE=Emiter Akımını doğurur.
• P bölgesinden geçen elektronların bir kısmı da Veb besleme kaynağının pozitif kutbunun çekme kuvvetiyle IB=Base Akımını doğurur.
• Bu gelişmelerin sonucunda Vcb kutbunda bulunan elektronlar ise Veb’nin pozitif kutbuna geçerek akım yolunun tamamlar ve devre akım doğmuş olur.

NPN Transistörlerin Akım ve Gerilim Yönü

Bu başlık önceki yazılarımızdan olan BJT Nedir? yazımızda açıklanmıştır. Sayfanın başında vermiş olduğumuz linkten bu yazıya geçiş yapabilirsiniz.

Bu yazımızda NPN Transistör Nedir? NPN Transistör Nasıl Çalışır? gibi sorulara cevap vermeye çalıştık. Eksik veya hatalı gördüğünüz kısımları lütfen yorumlar kısmında belirtiniz. Diğer yazılarımızda görüşmek dileğiyle.