Bu yazımızda Endüktans Nedir, Endüktans Değeri Nasıl Ölçülür, multimetre ile bobin ölçümü, sorularına cevap vereceğiz. Bobin hakkında daha detaylı bilgi edinmek isterseniz Bobin (İndüktör) Nedir ? Bobin Çeşitleri , Kullanım Alanları adlı yazımıza bakmanızı öneririm. Keyifli okumalar.
Endüktansı anlayabilmemiz için öncelikle bobin hakkında bilgi edinmemiz gerekiyor. Bobinle ilgili kısa bilgi vererek endüktansın ne olduğuna ve nasıl ölçüldüğüne bakacağız.
Endüktans Nedir?
Bobinler iletken tellerin üst üste ya da yan yana sarılması ile elde edilen elektronik devre elemanlarıdır. Bobinlerin, elektrik akımına karşı gösterdikleri tepkiye “endüktans/indüktans/indüktör“ denmektedir. Endüktans, L harfi ile gösterilir ve birimi Henry (H)‘dir.
Bobinler DC ile beslenmekte olan bir devrede çalışırken akım yalnızca omik direnç göstermektedirler. Omik direnç, bobinin yapıldığı akıma karşı gösterdiği zorluk (R) olarak tanımlanabilir.
Bobinler AC ile beslenmekte olan bir devrede çalışırken bobinin akıma gösterdiği direnç artmaktadır. Bu artışın sebebi ise bobin etrafında oluşan manyetik alanın akıma karşı ilaveten karşı koyma (direnç) etkisi göstermesidir. AC sinyalin frekansı yükseldikçe manyetik alanımızın değişim hızı da artacağı için bobinimizin akıma karşı gösterdiği direnç de yükselecektir. Bu nedenle bobinler, dirençleri frekans ile yükselen eleman olarak nitelendirilir. Bobinlerin sarıldığı kısma mandren, makara ya da karkas; iletken mandren üzerinde bir tur yapmasına tur, sipir ya da sarım adı verilmektedir. Bobinlerde dış yüzey için çoğunlukla izoleli (vernikli) bakır tel kullanılmaktadır.
Endüktansı Etkileyen Faktörler Nelerdir?
- Nüvenin Cinsi,
- Sarımlar Arası Kalınlık,
- Sargı tipi,
- Sargı katı sayısı,
- Bobinin çapı,
- Bobinin biçimi,
- Sarım sayısı,
- Tel kesiti,
- Uygulanan AC gerilim frekansı olarak söylenebilir.
Endüktans Formülü ve Hesaplama
Bobinler seri, paralel ve karışık olmak üzere 3 çeşit bağlantıya sahip olabilir. Endüktans Formülü ve Hesaplama konusu Bobin Bağlantı Şekilleri Nelerdir? başlığı altında incelenmiştir.
Bobine DC gerilim uygulandığında, geçen akıma bobinin direnci yani omik direnci (R) karşı koyarken aynı bobine AC gerilim uygulandığında, AC akıma gösterilen direnç daha büyük olmaktadır. AC akımdaki bobindeki bu direnci (XL) ile ifade ederiz ve bu endüktif direnç olarak tanımlanır.
Endüktans Değeri Nasıl Ölçülür?
Endüktans değeri (XL) ölçümü tıpkı dirençte olduğu gibi enerji altında olmasına gerek kalmadan LCRmetre ya da endüktans ölçme özelliğine sahip multimetreler ile mümkündür. Endüktans ölçümü yaparken tıpkı dirençte uyguladığımız gibi yapılmaktadır.
NOT: Bobinimizin endüktif reaktans (XL) değerini bulabilmemiz için bobinin endüktans değerinin bilinmesi gerekmektedir.
1-LCRmetre ile Endüktans Değeri Nasıl Ölçülür?
- İlk olarak problarımızı Lx ve Cx soketlerine takarız.
- Sonrasında LCRmetre endüktans ölçüm kademesine alınır.
- Eğer seçilen kademede değer ekranında “1”var ise kademe küçük, değer ekranında “0” var ise kademe büyüktür demektir. Bu durumlara göre uygun kademeyi büyüterek ya da kademeyi küçülterek buluruz ve bu şekilde ekrana değerin gelmesiyle endüktans değeri ölçümünü tamamlamış oluruz.
2-Multimetre ile Endüktans Değeri Nasıl Ölçülür?
- Multimetre ile endüktans ölçümünde, aşağıda da görüldüğü gibi endüktansı ölçülecek bobinimizi problara değil Lx olarak gösterilen bağlantı noktasına bağlarız ve ölçümü tamamlamış oluruz. Tıpkı LCRmetre de olduğu gibi kondansatör ölçü aletine bağlandıktan sonra, ekranda “1” değerini görüyorsak kademeyi yükseltmeli, “0” değerini görüyorsak kademeyi küçültmeliyiz. Değer tam sayı olarak ekranda görünüyorsa kademe doğrudur.
Bu yazımızda Endüktans Nedir ve Değeri Nasıl Ölçülür sorularına cevap vermeye çalıştık. Eksik veya hatalı gördüğünüz kısımları lütfen yorumlar kısmında belirtiniz. Diğer yazılarımızda görüşmek dileğiyle.
İyi günler, hava çekirdekli bir bobin yapmaya çalışıyorum.
Ama takıldığım yerler var, elektronik bilgim pek yok.
Bobinin çapı 7-8 cm arasında olacak.
Ve 2 hz lik bir manyetik alan almam gerekiyor.
Kaç tur sarım yapılmalı yardımcı olursanız sevinirim iyi günler
Öncelikle cevap geciktiği için kusura bakmayın.
Hava çekirdekli bir bobin için manyetik alanın hesaplanması, bobinin geometrisi ve akımının bilinmesi gerekmektedir. Bobinin çapı ve sarım sayısı arasındaki ilişkiyle manyetik alanı hesaplayabiliriz.
Manyetik alan (B), akım (I) ve sarım sayısı (N) arasındaki ilişki şu şekildedir:
B = μ₀ * (N/L) * I
Burada:
B, manyetik alanın yoğunluğunu temsil eder (Tesla birimi).
μ₀, boşluk permütivitesinin (4π x 10^-7 T·m/A) değeridir.
L, bobinin uzunluğunu temsil eder. Hava çekirdekli olduğu için bobinin uzunluğunu vermektesiniz.
Ancak, verdiğiniz bilgilere dayanarak doğrudan sarım sayısını hesaplamak zordur. Çünkü sarım sayısını belirlemek için bobinin yüksekliği, sarım aralığı ve bobinin elektriksel ve manyetik özelliklerini dikkate almak gerekmektedir.
Sarımların tam sayı olması gerektiğini unutmayın, bu nedenle elde ettiğiniz sarım sayısı tam sayıya yuvarlanmalıdır. Ayrıca, hava çekirdekli bobinlerde manyetik alan homojenliği düşüktür, bu nedenle belirli bir hertz değeri için ideal bir çözüm bulmak zor olabilir.
Bobin sarım sayısını daha kesin bir şekilde belirleyebilmek için bobinin geometrisi, akım değeri ve manyetik alan taleplerinizle ilgili daha fazla ayrıntıya ihtiyacınız olacaktır. Önerim, elektrik ve manyetizma konularında uzman bir kişiden veya bobin tasarımı konusunda deneyimli bir mühendisten yardım almanızdır.